Bước tiếp theo là xem xem trong hai tình huống giả định đó, tình huống nào gần nhất với thực trạng của tình hình. Hãy nghĩ về nhưng cảm giác. Aristotle dựa vào phương thức hệ thống hoá những trật tự logic bao hàm và không bao hàm sự việc: Dựa trên tiền lệ, chúng ta chia nhóm sự việc cùng với những định nghĩa, phân loại và nguyên tắc.
Cũng như vậy, những ý tưởng cần được thiết kế để phù hợp với nhu cầu của những người mua nó (xét trong một tổ chức). Khi chúng ta tìm kiếm sự thay thế, chúng ta thường chỉ đưa ra những lựa chọn theo khung được chấp nhận, với những cấp độ sẵn có. Nhưng kiểu tư duy phương Tây truyền thống cũng như bất kỳ phương thức tư duy nào khác không đưa ra được mô hình tư duy theo chiều hướng xây dựng.
Tất cả chung qui lại chính là việc: hỏi, trả lời, và lựa chọn thông tin. Chiếc mũ đen cũng có thể được sử dụng như một phần để đánh giá ý tưởng: Liệu chúng ta có nên thực hiện gợi ý vừa nêu hay không? Họ đã tốn nhiều giờ để thảo luận việc này.
Tư duy mới lạ liên quan một cách chính xác tới sự thay đổi khái niệm và cách nhìn nhận; Đó chính là nguồn gốc hình thành các khuôn mẫu tư duy. Các kỹ xảo được thiết kế để giúp chúng ta “đi tắt” so với khuôn mẫu thay vì phải tuân theo một cách tuần tự. Chỉ khi tình cảm được bộc lộ cụ thể, mọi người mới thấy thoải mái để tư duy.
Trong lá thư ông đã bày tỏ rằng dựa vào phương thức tư duy này, ông đã thu được thành công lớn trong những cuộc họp quan trọng của ban lãnh đạo tập đoàn. Tôi sẽ đặt tiền cho trò chơi này bởi vì tôi thích Nerida, người đang chủ trì cuộc chơi, và bởi vì tôi muốn được ngắm cô ấy lâu hơn. Liệu có ai đã thẳng thắn bộc lộ những xúc cảm ghen tị như thế.
Chúng ta có thể gọi đây là “hiệu quả thụt lùi” của một ý tưởng. Liệu điều này có đồng nghĩa với việc chúng ta được tự do nghĩ ra và kiên trì bảo vệ bất cứ định kiến nào mà chúng ta thích? Đây liệu có phải là một điều nguy hiểm? Tôi có linh cảm rõ ràng rằng đây là một vụ sẽ không bao giờ thành công cả.
Chúng ta nên có sự ép buộc để gọt dũa ý tưởng. Tôi phát minh ra thuật ngữ “tư duy mới lạ” năm 1967, thuật ngữ này nay là một từ chính thức trong tiếng Anh, trong các cuốn từ điển Anh ngữ Oxford đều in từ này trong danh mục từ vựng. Chiếc mũ xanh cũng là chiếc mũ gợi ý cho những ý tưởng mới.
Trong nhiều trường hợp, những cảm xúc trên chiếm ưu thế trong toàn bộ quá trình tư duy. Liệu gợi ý này có phù hợp với chính sách và kinh nghiệm của chúng ta? Kiểu tư duy này chỉ ra những khó khăn, nguy hiểm và những hiểm họa tìm tàng của sự việc, giúp bạn tránh những nguy hiểm cho bản thân người khác và cho cả cộng đồng.
Đừng cố chứng tỏ rằng quan điểm đó của bạn đúng còn quan điểm của người khác là sai. Tư duy mũ xanh da trời tư duy về những điều cần tư duy để khám phá chủ đề. Một lỗi lầm chưa hề được dự tính hoặc một tai nạn xảy ra và điều này tạo điều kiện để khích động những ý tưởng mới.
Chương trình rất đa dạng, nó tuỳ thuộc vào tình huống. Năm trước, cùng lúc tôi nhận được hai lá thư. Rõ ràng sự xét đoán (lối tư duy mũ vàng và mũ đen) là cần thiết đối với quá trình tư duy.