Có khi võ lực nói lên ý chí mà có khi võ lực tỏ ra nhược chí. Về đêm khi hồn yêu tĩnh vừa nghe con máy động trong lòng mẹ, mẹ vừa cầu xin Thượng đế cho đời con. Vì đối tượng chánh của quyển này là phân tích tâm hồn bạn trai nên ở đây tôi chỉ gợi vài nét chánh để bạn nhận thức con người kỳ biệt của bạn trai thôi.
Tôi chỉ muốn nói cách chung thôi. Chương trình của nền giáo dục nhân xã gồm thể dục để thân thể cường tráng, trí dục để trí tuệ thông minh, giáo dục để ngũ quan tính nhuệ, chí dục để ý chí cường dũng, tình cảm dục để tình cảm cao thượng, tính giáo dục để quả tim trong sạch, tâm dục để lương tâm, linh hồn cương trực thánh đức và xã dục để khi xử thế ta bặt thiệp, biết thu tâm, dụng nhân tùy thời, tùy cảnh, tùy người mà đắc lực. Rồi sau có những sáng xuân mà lòng họ ngao ngán sầu, sầu không lý do.
Họ tróc lưỡi, trợn mắt. Xét cho đúng sự sướng khoái nầy tự bản chất giống sự sướng khoái của việc giao cấu. Cách chung bạn trai nào cũng đến lúc dậy thì đổi tiếng một thời gian.
Lúc nào bị như vậy họ cũng bất mãn cả. tính dễ tha lỗi, nóng giận rồi mau nguội nhưng khi ai làm mất mặt, bạn dám đấu tranh chết sống. Có nhiều bạn trai đi đến chỗ cẩu thả bên ngoài.
(Aùi tình của phái mạnh tự bản chất là ái tình căn cứ trên bản năng truyền sinh. Đọc sách Tây Đông, người ta hễ nói tới ghen, thì nghĩ đến Hermione trong Andromaque, Hoạn Thư trong truyện Kiều. Có nhiều nhà giáo dục cũng cho là lối chơi nầy không hề chi rồi cũng cười xòa theo.
Sức khỏe hay nói đúng hơn sinh mệnh của con tùy sức khỏe và sinh mệnh của mẹ. Ai biết nghĩ đến vấn đề luân lý cho hạ cấp thụ giáo của mình thì nên lấy câu ấy làm tiên ngữ. Nhà giáo dục cảm thấy khó thuyết dụ.
Trừ những bạn trai có một lập trường dứt khoát căn cứ vào nột nền tu đức vững chắc, quyết định không giao thiệp với phái yếu, trừ số người đó, tất cả bạn trai nào tin mình trí dũng có thừa mà dằn co, lời qua tiếng lại với bạn gái, sau cùng cũng bị bạn gái thuyết dụ. Các tật nầy hại suốt đời họ về mặt xã giao cũng như lãnh đạo. Chớ người lớn mà nông nỗi, người lớn hay bày những trò chơi, ưa cợt đ ùa, thích cặp cổ, ngao du với họ thì họ thích lắm.
Học sinh được một nền giáo dục nổi tiếng mà còn vậy, huống hồ bao nhiêu bạn trai ở thôn quê xa bóng văn minh và ở thành thị thì đi chơi đ êm về ngủ nướng. Họ hiểu người bạn trăm năm là chỗ nương tựa họ về đường vật chất. Bây giờ sao họ lại bắt đầu kính nể, có cảm tình dự bị sẵn và bất cứ lúc nào cũng có thể dành mọi dễ dàng để tiếp xúc với bạn gái.
Phiền có chút là họ nhiều lúc thiếu cương chí, nhưng được lợi là bình tĩnh hơn bạn trai. Núi mai chiều thay máu huyền bí, sông nước thơ mộng trôi bóng liễu trầm ngâm soi mình hả con. Cà hai đều có giá trị chữa bịnh rét nhưng cách chữa hơi khác.
Đã quan niệm ái tình và nhục tình như trên tất đã am hiểu mục đích của nó là sinh con. Người ta lại càng phải phán đoán làm sao về tác giả của các trữ vật đó. Người ta nỗ lực thôi.