ít lâu sau cuộc đại chiến, tôi được một bài học quý báu. Mà ta lại quên điều đó, có khi không biết tới nữa. Tôi hiểu rằng những lý lẽ mà tôi dùng từ trước tới nay hoàn toàn vô ích.
Cô thứ nhì, trái lại, làm bộ như không thấy những lỗi lầm của tôi mà không ngớt khen những tiến bộ của tôi. Bà đó kỳ dị không? Thưa không! Vô số người cũng như bà. Thầy trả lời tôi rõ ràng từng tiếng một: "Henri Souvaine (ngừng một chút) lầu 18 (ngừng một chút) phòng 1816".
Thiệt hiếm thấy được một người trong giới của bà, có học thức như bà lại chịu khó viết thư chỉ bảo cho những diễn giả trước máy truyền thanh; tôi mong rằng bà sẽ có lòng tốt để ý tới những bài diễn thuyết sau này của tôi nữa. Và sau vô số kinh nghiệm, tôi nhận rằng cách hay nhất để thắng một cuộc tranh biện là tránh hẳn nó đi. Y đầy tật xấu, như một đứa trẻ quá nuông chiều, và hết sức "khó chịu", hành hạ ông bầu đủ tình đủ tội.
Như vậy chúng ta khích lệ họ cho họ tiếp tục gắng sức. Cách đây mấy năm, tờ báo Philadelphie Evening Bulletin bị kẻ xấu miệng gièm pha, loan truyền rằng bài vở ít, quảng cáo nhiều quá, không bổ ích gì cho độc giả hết. Ông Gaw không đòi mà được.
Sáng hôm sau, ông Schwab trở lại. Nó ở trong kịch Hamlet, hồi V, màn II. Những lời tôi khen làm cho thầy cao lên được vài phân.
Thất vọng, người bán xe lại hỏi ý những bạn theo học lớp giảng của tôi. Và cứ mỗi ngày mỗi tiến như vậy. Như tôi đã nói, lúc mới cưới, cuộc tình duyên đó thiệt đẹp đẽ, vậy mà 48 năm sau, ông Tolstoi đến nỗi hễ trông thấy mặt bà là chịu không nổi.
Tối thứ bảy, tôi không tiếp ai hết, để tự xét mình. Tôi lại nhờ bà chỉ bảo tôi vài điều. Viết như vậy mà đòi làm cho người ta muốn lại chơi với mình! Người học trò đó chỉ nói tới mình thôi, không hề có một lời khuyến khích bạn.
Và ngạc nhiên làm sao, ông ưng liền, lại còn cho tôi nhiều hơn số tôi muốn nữa. Cái giường đó là giường của nó. Họ đưa ra một nhân vật khác mà tôi không ưa lắm.
Vậy ngày mai, nếu ta muốn cho ai làm một việc gì, ta hãy thong thả suy nghĩ và tự hỏi: Làm sao dẫn dụ cho ông ấy muốn làm việc mình cầu ông ấy được? Hãng xe Chrysler cho những con voi leo lên mui xe để thiên hạ thấy rằng mui xe chắc chắn. Và sự khéo léo của ông được thưởng như sau này: Một lúc sau, ông hội trưởng hỏi tôi: "à! Ông lại thăm tôi có chuyện chi?".
Nhưng những cách tàn bạo đó có những phản động tai hại lắm. Chính nhà tôi đã gây dựng nên cơ nghiệp của chúng tôi. Người đó bảo tôi: "Không biết ông đã làm gì mà chủ tôi thích ông tới nỗi ngồi đâu cũng chỉ nói tới ông thôi".