Nếu họ là một công giáo dân, vai trò của họ còn đại hệ nữa. Nhưng con vịt mẹ lúc đẻ trứng ra không còn liên lạc về sinh lý như mẹ với con. Trong nội tâm họ cảm thấy tất cả sự u tối, chán chê về đời sống, về nhân tình, về mọi sự đời.
Song dù sao thái độ quân tử của họ cũng đáng quý mến. Tay móng đóng đất và đất. Điều mà mẹ kỵ cho con, mẹ sợ bao nhiêu người khác vì muốn giết linh hồn con dạy cho các sai lầm.
Các mộng tưởng tốt đẹp về ngày mai có lúc tâm hồn họ sung sướng quay cuồng. Thứ người ấy cách chung đa tình lắm. Phải đặt vấn đề chánh danh ở thời đại nầy.
Người đàn ông có thể tục huyền sớm, vừa yêu một bạn tri kỷ mới vừa không quên bạn tri âm của mình đã qua đời. Buồn như lòng mẹ mất con. Bản năng yêu có nỗi dậy cũng chừng mực.
Lương tâm rộng rãi không hay mọt mại về tiểu tiết. Người yêu họ đổi như thay áo. Lắm lúc họ không thích nói chuyện, coi xã giao là phi lý.
Nếu Edward Montier viết: Không có cái gì thánh đức với đàn bà bất trung thì tôi có thể nói có cái gì trầm mặc khả ái trong đàn ông bất trung. Tôi ngồi chơi trước cửa gia đình, tôi đi đến trường, tôi vô lớp, tôi đi phố, tôi ở công sở, tôi về thôn quê, tôi lên thị thành, tôi ở nước nhà, tôi sang ngoại quốc, tôi, thưa em, đã gặp bao nhiêu bóng chim xanh đáp cạnh cửa vườn lòng đầy gió dịu yêu đương của tôi. Người xưa vậy, người nay cũng không khác.
Lòng bạn trai tự nhiên đã phức tạp rồi, mà khi họ muốn che giấu, muốn lừa bịp nữa thì người nhẹ dạ không khó gì để bị gạt. Họ đứng hằng nữa giờ để nắm một mâm trăng sáng rực những mộng trên trời rằm. Bạn trai nào cũng đều có lúc làm Anatole France con nít và Anatole France 17 tuổi.
Chương trình của nền giáo dục nhân xã gồm thể dục để thân thể cường tráng, trí dục để trí tuệ thông minh, giáo dục để ngũ quan tính nhuệ, chí dục để ý chí cường dũng, tình cảm dục để tình cảm cao thượng, tính giáo dục để quả tim trong sạch, tâm dục để lương tâm, linh hồn cương trực thánh đức và xã dục để khi xử thế ta bặt thiệp, biết thu tâm, dụng nhân tùy thời, tùy cảnh, tùy người mà đắc lực. Cũng không phải họ thấy lẻ loi như một thiếu phụ vừa đưa chồng đến chốn yên nghĩ nghìn thu trở về cô phòng vắng lạnh. tính nầy bạn trai có không thua người cha trong gia đình.
Công giáo thì khả quan nhất nhưng rất gắt. Chớ nếu dùng nó cách hợp pháp nghĩa là trong hôn nhân thì nó rất tốt đẹp vì nhờ nó mà có nhân loại, trong đó có các vĩ nhân, có thánh nhân mà phần đông là người tu trì độc thân. Vì đầu óc hư đốn chuyên tìm nhục lạc thì nhục tình mới bị dùng sái chỗ, mới đáng gớm.
Khởi đầu chương nầy tôi đã nói với bạn. Tôi thấy nhiều nam sinh thân bồ tượng, ăn nói đanh thép mà bị nữ sinh dịu ngọt mượn làm đủ thứ chuyện cách ngoan ngoãn. Nhưng lý tưởng chân chính hiểu là ý lực đẹp nhất mà bạn đeo đuổi và đem ích lợi cho bạn và tha nhân.