Người ta cũng đừng lấy làm lạ khi các cơ quan sinh dục trong người bạn trai được thành thực, tự nhiên trong họ nẩy sinh xu hướng đòi hỏi về tính dục. Viễn cảnh hạnh phúc đời sau khó ảnh hưởng được họ khi tâm hồn họ nặng như đeo chì. Mà lại bị những mặc cảm trên ngăn trở, thành ra họ nhút nhát.
Có khi họ cũng có những ý định tìm những giải quyết, tìm lối giải thoát, tìm các ý kiến hay. Gần gũi nhiều nam thanh bị cơn khủng hoảng tinh thần nầy, tôi hỏi họ tại sao buồn. Lúc ấy đừng đem hình phạt, uy quyền đ àn áp họ.
Phần đông tôn giáo, pháp luật, phong tục chỉ làm hàng rào ngăn cản tội dâm công khai. Nhà giáo dục nên sáng suốt tìm những lúc bạn trai cô độc để giúp họ giải thoát tâm hồn. Ai hỏi gì thì nói vừa đủ rồi thôi.
Họ thấy một đĩa chân lý mà tưởng trên đời không còn chân lý nào hơn nữa, không dè còn cả mâm sự thật mà khi đầu óc từng trãi họ mới thấy. Thời nầy ai cũng đánh giá người xung quanh bằng hình thức thì cứ hình thức mà củng cố. Tôi muốn nói họ có hồn, có xác, được những ân sủng do cứu rỗi, do thiên phòng v.v...
tính cứng cỏi nầy không có gọng kềm đức tự chủ người nam khó giấu nó lắm. Trong xã hội có biết bao cô gái viết hằng trăm lá thư thề tạc một chữ đồng đến xương với tình lang, biết bao người gái đã làm vợ rồi, đang làm vợ mà gặp bạn tình cũ vẫn mua bán tình chung cách tự nhiên. Làm tác văn thì họ viết văn đọc vừa nổ mắt vừa điếc rái một lượt.
Nên vẫn bị nói cảnh cáo. Tâm lý học cho ta biết trực giác thường đi đôi với quan sát cụ thể hay kinh nghiệm, mà bạn trai thì ưa suy lý, ưa cách tự nhiên, nên khi phán đoán họ chạy đến lý trí hơn là trực giác. Le Presbytre để gởi bạn trước khi tôi bàn với bạn cái hậu quả của buồn sầu buổi thanh xuân là sự xuống tinh thần: Ta được đời sống không phải để rơi lụy mà để sống cường tráng.
Con nhớ không con! Thì ra vạn vật tốt đẹp huyền bí quá. Đừng ai trách cứ họ: chính họ cũng trách mình sao yếu đuối, cầm lòng không được. Lắm lúc nó như áng mây mù làm cho bạn trai không phân biệt phải trái.
Họ thích vẻ đẹp của con nít có duyên. Có kẻ ít nói lắm, mặt lầm lì nhưng mấy lúc nầy cũng đa ngôn. Nói đến đời sống tinh thần bạn trai mà không bàn hai thứ đầu óc nầy của họ thì bỏ một lỗ trống to.
Họ cần lẽ phải, một thứ lẽ phải được trình bày để tâm phục hơn là lý phục. Đến học đường, giữa cảnh náo nhiệt của đám đông, họ có cảm tưởng mình lạc vào rừng thẳm chim ca suối đ àn. Mà một khi lao mình vào thì trước sau, dù muốn dù không nó cũng dẫn đến nhịp đàn tối hậu của bản nhạc yêu đương là việc tính giao.
Họ nói nghịch chỉ để nói nghịch thôi. Đang đóng neo trong đời sống thực tế có khi rất nghèo nàn, té trong hết thất bại nầy đến thất bại kia nhưng họ vẫ tưởng tượng ngày kia mình làm César, Nguyễn Huệ, Abraham Lincoln, Gandhi, Dante, Nguyễn Du. Buồn như cánh chim bay trên trời.